Mijn moeder heeft mij geleerd om op een bepaalde manier naar het leven te kijken. Ze is altijd een gevoelige en warme vrouw geweest en dat is ze nog steeds. Haar worsteling was altijd waarom mensen zo moeten lijden en het zo ‘voor hun kiezen krijgen’. Waar is dat toch allemaal goed voor? Zolang ik me kan herinneren is dat altijd een zoektocht geweest voor haar.

Ze heeft 40 jaar in de zorg gewerkt. In 1973 begon ze met werken in het psychiatrisch ziekenhuis Bloemendaal in Den Haag als verpleegkundige in opleiding. Wat ze hier heeft gezien en meegemaakt draagt ze nog steeds bij zich en heeft diepe indruk op haar gemaakt. Van hele angstige mensen tot sterk vervuilde mensen die werden binnengebracht. Mensen met de ziekte van Huntington, mensen met zware en donkere psychoses met soms agressief gedrag. Ze was 17 en kreeg weinig begeleiding en steun. Ze zag mensen overlijden en legde deze mensen zo jong als ze was af. De jaren 60 en 70. De tijd van de hippies. De muziek uit die tijd doet haar denken aan de periode dat ze daar werkte en wat ze daar heeft meegemaakt. Het was ontzettend heftig om mensen zo ontzettend kwetsbaar en ziek te zien. Ook maakte ze mee dat 1 van haar collega’s overleed aan een overdosis drugs en een collega die zichzelf van het leven beroofde. Toen ze in 1976 trouwde met mijn vader zijn ze samen verhuisd naar Zwijndrecht. Mijn moeder heeft tot 1977 daar in het ziekenhuis gewerkt en is omdat ze uitstel vroeg voor haar eindverslag, wat ze normaal met een collega samen mocht maken, maar in dit geval vanwege de afstand alleen maakte, gezakt. Uitstel betekende zakken. Achteraf was ze hier niet rouwig om. ‘Ik was er niet tegen opgewassen El’. Ik ben te gevoelig voor de psychiatrie en het raakt me in het diepste van mijn ziel waarom sommige mensen hier doorheen gaan.

In Zwijndrecht is ze het plaatselijk verpleegtehuis binnen gelopen om te vragen of ze daar aan de slag mocht. Niet als verpleegkundige maar als ziekenverzorgende. De verantwoordelijkheid als verpleegkundige vond ik te groot, zei ze en als ziekenverzorgende was ik op mijn best. Ik kreeg de steun en begeleiding die ik nodig had. Hier heeft ze een goede tijd gehad.

In 1981 verhuisde ze met mijn vader en zus naar Leidschendam. Hier is ze aan de slag gegaan in verpleegtehuis Prinsenhof. Ze heeft jarenlang op dezelfde afdeling gewerkt en heeft veel en lang dezelfde mensen verzorgd. Mensen uit alle lagen van de samenleving van directeuren tot huisartsen. Mensen met o.a. beroertes, kanker, MS, ALS, dwarslaesies en Duchenne spierdystrofie. Mensen die geen uitzicht hadden om ooit nog naar huis te gaan omdat de zorgvraag te veel en te heftig was voor de dierbaren. Soms kwamen er jonge mensen op de afdeling die nog midden in het (werk) leven stonden. Ze herinnerde zich een jonge man die was getroffen door een zware hersenbloeding en blijvend afhankelijk was geworden van de zorg. Zijn collega’s, mannen in mooie pakken, kwamen heel soms is langs. De man was kwetsbaar, had 100 stappen terug gedaan en lag daar heel kwetsbaar te zijn tussen zijn collega’s in mooie pakken. Hij hoorde er niet meer bij. Mijn moeder heeft hier 21 jaar gewerkt. Als jong meisje kwam ik regelmatig op haar werk en sommige (jonge)mensen kan ik me nog herinneren. Die twee jonge broers, beide onder de 20 met Duchenne spierdystrofie. Hun moeder was plotseling overleden en zo kwamen ze samen op afdeling G3 waar mijn moeder werkte. Ze zaten samen op een kamer aan het einde van de gang en het waren leuke gasten. Ik kan me hun stereo installatie nog herinneren. Ze zijn beiden daar overleden. Meneer Visser die tijdens een fietstocht viel en een trapper in zijn rug kreeg. Een dwarslaesie. Zijn vrouw kon hem niet meer thuis hebben. Dat was ontzettend verdrietig. Hij was een vechter en ik heb hem regelmatig gezien. Mijn ouders namen hem samen wel is mee naar buiten om te wandelen. Mijn moeder heeft hem verzorgd tot hij daar overleed. Toen ik 17/18 was ben ik daar gaan helpen. Het kreeg de naam x-diensten. Ik hielp in de keuken, hielp met brood uitdelen of lakte de nageltjes van de dames die soms hele dagen aan dezelfde tafel zaten. Ik heb wel is samen met een collega alle bewoners samen bij elkaar gezet en heb toen de film Titanic voor ze opgezet. Die was natuurlijk veel te lang maar zorgde voor afleiding en ze gingen even terug in de tijd. Meneer Donkers zat altijd in het hoekje bij de ingang van de gezamelijke huiskamer, alleen aan een tafel. In zijn nette kleding met een strikje om zijn hals en hele grote wollige pantoffels. De beste man was huisarts geweest en sleet zijn dagen in het verpleegtehuis. Mevr. Bronsveld kon niet meer uit bed komen. Ik heb vaak bij haar op haar bed gezeten. “ik kon je al van veraf horen El met je bulderende lach’ zei ze. Gelukkig is haar man tot ze overleed iedere dag bij haar geweest. Het was ontroerend om te zien. Het waren vaak uitzichtloze dagen voor deze mensen en mijn moeder heeft gedaan wat ze kon voor ze onder een enorme werkdruk. Later is ze mede vanwege die werkdruk overgestapt naar de thuiszorg en heeft ze haar pedicure diploma gehaald in de avonduren. Ze was toen 47 als ik het me goed kan herinneren. Maar altijd bestond haar werk uit zorgen. Ze heeft heel veel geleerd van het opzetten van haar eigen bedrijf. Mijn vader heeft haar daar altijd fantastisch in gesteund. Ook op haar pedicure stoel hoorde ze van gewone mensen die niet ziek waren ook waar ze mee worstelde in hun leven. ‘El ieder huisje heeft zijn kruisje’. Na een tijd ook heel lang voor zieke mensen thuis te hebben gezorgd in de thuiszorg, heeft ze zich terug getrokken uit de zorg. Het was genoeg, het was heftig, soms heel mooi maar ook vaak heel verdrietig.

Mijn moeder is al jong zoekende geweest, waarom is dit nodig, waarom gaan sommige mensen door een hel. Ze was gevoelig, lief maar ook faal angstig. Toen ze op haar 30ste in een soort van crisis raakte met zichzelf is ze boeken gaan lezen. Eerst over faalangst en zo dwaalde ze regelmatig over boekenafdelingen en pikte de boeken eruit die haar aanspraken. Spirituele boeken. Boeken over leven na de dood, reincarnatie, de zin van het leven. Schrijvers als Hans Stolp, Elizabeth Kubler-Ross, Joanne Klink en Ramala. Ze ging naar gespreksgroepen en verslond een hoop boeken. Dit deed ze samen met haar mijn oma, mijn moeders moeder. Ook zij was net als mijn moeder op zoek naar antwoorden op haar levensvragen. Ze is geboren in 1919 en heeft de oorlog dus heel bewust meegemaakt en is met de kerk groot gebracht. Die gaf haar niet de antwoorden die ze zocht dus ook zij was op haar manier haar zoektocht gestart. Ik zag mijn moeder groeien. Dit kwam het dichtstbij haar gevoel. Ze is het leven anders gaan bekijken en kwam veel dichter bij zichzelf. Ze is een hele wijze vrouw, door al haar ervaringen en hoe ze het leven anders is gaan zien. Dit heeft ze mij en mijn zussen altijd meegegeven.

In 2003 kreeg mijn moeder de diagnose borstkanker. Ze had een knobbeltje in haar borst ontdekt en na onderzoeken bleek dit kwaadaardig. Op datzelfde moment lag mijn opa, haar vader op sterven wat we toen nog niet wisten. Hij was terminaal al had de dokter gezegd van niet en ik kan me nog herinneren dat mijn moeder hem vertelde dat ze kanker had. ‘Hij schudde met z’n hoofd voor zover hij dat nog kon’. Ze maakte zich zorgen om hoe het nou allemaal moest, mijn opa lag slecht, zij zelf aan de chemo. Het was een heftige tijd voor haar. Mijn opa is toch onverwacht heel snel overleden. Mijn moeder kwam thuis en ik had het net van mijn oom gehoord. Ik moest haar vertellen dat haar vader overleden was. Ze was er niet bij, mijn tante ook niet. De dokter had tegen haar gezegd dat ze met een gerust hart op vakantie kon gaan. Dat heeft ze met heel veel pijn en moeite toch gedaan. Dit was heel moeilijk voor mijn tante, die normaal altijd alles deed voor mijn opa en oma. Die eerste nacht nadat mijn opa was overleden hebben mijn tante en ik in het huis van mijn opa en oma geslapen, mijn tante was natuurlijk direct teruggekomen die dag. Het bijzondere was dat de klok in de huiskamer precies op de tijd van zijn overlijden stil was gaan staan en dat viel ons op. De uitvaart was mooi en er werd stil gestaan bij zijn leven door de jaren heen en tijdens de oorlog. Mijn opa had gevangen gezeten in Duitsland en heeft veel meegemaakt. Een aantal jaren daarvoor na al eerder heel ziek te zijn geweest is mijn opa voor het eerst gaan praten over die periode. Ik weet nog dat een jonge journalist dit verhaal heeft vastgelegd in een klein boekje. Die periode is voor mijn moeder een periode geweest waarin ze zich ontzettend sterk probeerde te houden en zich ook voelde. Ze maakte lange wandelingen met mijn vader, luisterde naar mooie muziek. Ze is op haar manier helemaal terug gegaan in zichzelf. 2 dagen na de uitvaart van mijn opa is ze geopereerd en is de tumor bij haar verwijderd. Enkele dagen na de operatie is ze samen met mijn vader teruggegaan naar het ziekenhuis voor de uitslag van de tumor onderzoeken en om te horen wat de vervolgbehandelingen zouden zijn. ‘1 keer in de 3 jaar mogen we dit nieuws geven aan patiënten’ zei de arts. De tumor bleek toch goedaardig en verder behandeling was dus niet nodig. Ik was op dat moment 21 jaar en zat in de politieopleiding. Het is in eerste instantie in een roes aan me voorbij gegaan. Maar mijn moeder was gezond GODZIJDANK Wat een wonder!!

Mijn andere opa, de vader van mijn vader overleed in 2007 en mijn oma, de moeder van mijn moeder overleed in 2008. Een dag voor mijn opa’s verjaardag.

Toen mijn vader ziek werd wilde hij door niemand anders verzorgd worden dan door mijn moeder en haar zus die precies hetzelfde werk deed en nog steeds doet. Mijn moeder heeft vanaf dag 1 de zorg voor hem gedragen samen met de huisarts tot hij uiteindelijk in haar armen overleed. Mijn vader is van een sterke man van 1.85 van misschien zo’n 85 kilo in een paar maanden tijd afgegleden naar een uitgemergelde man van 55 kilo. Van een man van 56 werd hij in een paar maanden 40 jaar ouder, althans zijn lichaam. Dat zien gebeuren bij iemand zoals bij de mensen in de zorg waar je niet van houdt is al heftig maar dat zien bij iemand waar je zielsveel van houdt slaat in als een bom. Toch heb ik mijn moeder al die maanden in alle rust en liefde voor hem zien zorgen. Ze was groots en zeer kundig in mijn ogen. Dat sommige dingen die ze zag bij mijn vader haar diep verdriet deden, heeft ze toen niet veel laten blijken. Ze is zeer krachtig geweest tot hij overleed in haar armen. Mijn vader, van een grote sterkte politieman werkend in de Haagse Schilderswijk naar een zieke man. Op zijn kwetstbaarst. Mijn moeder is tot ver na zijn crematie sterk gebleven. Gedragen door de mensen die meeleefde en de innerlijke kracht die ze bezat. Toen storte ze in. Dat was 1 van de moeilijkste dingen die ik heb gezien. Ze moest rouwen, om mijn vader en ook om haar ouders. Wij waren de deur al uit en zij bleef achter in het grote huis waar al haar herinneringen lagen. Van de geboorte van mijn zusje, tot het overlijden van mijn vader. Hij lag opgebaard in dat zelfde kamertje waar mijn zusje geboren is in 1987. De wereld draaide weer door en ze moest het weer oppakken.

Ze is altijd blijven werken in haar pedicuresalon. Ook is ze toen gaan solliciteren in het Hospice in Voorburg. De dood was voor haar geen taboe meer. Ze had teveel meegemaakt en het was een onderdeel van het leven geworden voor haar. Ze heeft hele heftige maar ook hele bijzondere dingen gezien in de laatste fase van de mensen hun leven die daar lagen. Gesprekken met terminale patiënten en hun families. Ze kon er over meepraten en zo was ze de mensen tot steun. Ze belde me vaak op na een avonddienst. Ze was alleen en moest haar verhaal kwijt. Zo verzorgde ze een terminale jongen van 29. Hij had mondbodemkanker en ze verzorgde de wonden in zijn gezicht. Hij was zwaar verslaafd geweest en heeft zelfs gedeald voor zijn eigen vader. Met zijn moeder had hij geen contact meer. Toch is zijn moeder vlak voor zijn overlijden toch nog bij hem geweest. Mijn moeder aaide hem over zijn bol en was blij voor hem dat dat toch nog gebeurd was. En een jonge vader van in de 40 die zijn vrouw en jonge kinderen zou achter laten. Toch heeft ze bijna geen angst gezien. De mensen die daar liggen weten dat ze in de laatste fase van hun leven zitten en ergens hebben ze dat geaccepteerd, ze moesten wel. En de energie die er hangt is hoog. Alsof je met 1 been in een andere wereld staat. Het laatste stukje, het loslaten. Veel angst voor de dood heeft ze niet gezien. Alsof de mensen het aller dichtst bij zichzelf stonden en wisten dat er meer was tussen hemel en aarde. Een volgende reis zat er aan te komen. Elisabeth Kubler-Ross heeft hier heel veel over geschreven. Zij was een Zwitserse-Amerikaanse psychiater en werd vooral in Amerika beroemd om haar pionierswerk rond stervensbegeleiding en de verschillende fase van rouwverwerking.

Het leven werd voor mijn moeder niet zomaar het leven maar een leerschool waarin we als mensen ons kunnen ontwikkelen betreft persoonlijke groei. (En op het moment dat ik dit schrijf en het bestand even opsla krijg ik een dejavu moment. Ik herken dit moment en de tekst die ik schrijf. Voor mij altijd een bevestiging dat ik op de goede weg ben). Mijn moeder gelooft dat er meer is tussen hemel en aarde. Ze heeft zo dichtbij de dood gestaan en zo lijkt het altijd heel negatief en eng maar niets is minder waar. Ik denk dat veel mensen die van dichtbij iemand verloren hebben bepaalde bijzondere ervaringen hebben gehad die enorme troost hebben gegeven en soms een bevestiging dat er meer moet zijn. Ook ik heb dat gehad en veel mensen om mij heen die iemand hebben verloren. Mijn moeder kijkt dwars door materie, status of titels heen. De mensen om haar heen durven zich ook altijd kwetsbaar op te stellen en zijn vaak open over hun leven want mijn moeder is dat ook. Ze stelt zich kwetsbaar op en ik vind dat een hele mooie eigenschap van haar en dit heeft ze bij mij ook altijd gestimuleerd. ‘Het mag El’ ‘we zijn nl allemaal kwetsbaar in de moeilijkste fases van ons leven’. Uiteindelijk zegt materiaal en status helemaal niets meer als je word getroffen door een ernstige ziekte of we iets anders moeilijks meemaken in ons leven. Wees jezelf, blijf bij jezelf en sta in je kracht, hoe moeilijk dat soms ook is. Zo heeft ze mij het afgelopen jaar door het moeilijkste jaar in mijn leven gesteund. Ze stond er naast iedere stap.

En nu wordt ze weer even geconfronteerd met haar eigen sterfelijkheid. Ze wordt dinsdag 31 juli weer geopereerd aan de tumor in haar borst. Dit doet ze echt niet fluitend want verdriet en confrontatie is er toch ook gewoon echt weer, net als die kracht. Ze geeft zich eraan over en doorloopt het proces stap voor stap. Alles mag er zijn want controle over het leven krijgen we echt never nooit. Soms huilt ze en komen de beelden rond mijn vaders sterven aan haar voorbij maar toch weet ze haar kracht weer te vinden.

Zij is mijn engel en heeft me altijd gesteund door alle stappen in mijn leven. Ook nu ik me kwetsbaar opstel en openheid geef over wat er gebeurd in mijn leven door middel van dit blog, juicht ze dit toe. ‘Je weet nooit wat jouw proces kan betekenen voor een ander’. Iedereen gaat door moeilijke fases in zijn leven en laten we er nu voor elkaar zijn in alle ‘kwetsbaarheid en menselijkheid’.

Lieve Ellen bijzonder dat je zo open en eerlijk durft te zijn in je blogs.
Ik hoop dat het mensen kan helpen, hun zorgen en verdriet te delen en daardoor beter te verwerken. Ik denk dat ieder mens wel tegen dingen aanloopt in zijn leven, waar hij of zij mee worstelt, het maakt het wat minder zwaar als je het met iemand kan delen.
Ik worstelde al vrij jong met dingen, waar ik opstandig over was, mede door mijn werk in de psychiatrie.
Diep respect heb ik voor Elisabeth Kubler Ross’, zij was mijn grote voorbeeld en steun.
Hoe ze in het leven stond en de dingen in de wereld aanpakte, de dood bespreekbaar maakte, aidsziekenhuizen heeft opgericht,in de jaren tachtig toen deze mensen door de maatschappij werden verstoten.
IRA gevangenen op zocht in Ierland om hun leven te helen. Want je kunt mensen wel opsluiten in gevangenissen, maar dat neemt hun haat nog niet weg.
Ze heeft in Amerika de Hospices opgericht, ze noemde het ook “ Het bijna thuis huis”. Huizen waar mensen in een huiselijke omgeving op een kundige en liefdevolle manier konden sterven. Nu is er bijna in iedere woonplaats in Nederland zo’n huis met 6 a 8 bedden per huis, waar heel veel vrijwilligers werken om de verpleging te onder steunen.
Ik heb zelf 2,5 jaar in Hospice Het Vliethuys in Voorburg mogen werken als ziekenverzorgende, ik ondersteunde de verpleegkundigen en mijn taak was het verzorgen van de mensen.
Elisabeth Kubler Ross’ overleden in 2004 is nog steeds een grote inspiratie bron voor mij.
Dit wilde ik nog met jullie delen. Marjan Weidenaar